Po jednym z licznym najazdów tatarsko-tureckich zrodziła się również swoista legenda przeworska i dała początek lokalnemu obrzędowi, który przypomina się mieszkańcom grodu Leliwy corocznie w czwartki i piątki Wielkiego Tygodnia.Mieczysław Opałek, Z historii Przeworska

Przeto chciejmy wziąć przed się myśli godne siebie,

Myśli ważne na ziemi, myśli ważne w niebie;

Służmy poczciwej sławie, a jako kto może, 

Niech ku pożytku dobra spólnego pomoże.

Jan Kochanowski, Pieśń o dobrej sławie

Wprowadzenie

W tytule artykułu odnoszę się do pojęcia "dobrej sławy", w znaczeniu pozytywnego rozgłosu, zdobytego talentem, wybitnym czynem, zasługami. Taką zasługą była bojowa postawa mieszkańców Przeworska w XVII w., dzięki której miasto ostatecznie ocalało z licznych najazdów. Świadkami – dowodami wydarzeń z XVII wieku, prócz pisanych dokumentów archiwalnych, są zabytkowe budowle, które przetrwały do czasów współczesnych. Wydarzenia historyczne i bohaterskie czyny mieszkańców zachowały się w pamięci społecznej, zbiorowej w formie „legendy” znanej powszechnie, funkcjonującej w obiegu ustnym, współcześnie dodatkowo powtarzanej co roku przez sezonowe artykuły w czasopismach oraz na portalach internetowych, co dodatkowo utrwala i wzmacnia jej przekaz. Podanie o zwycięskim odparciu najazdu Tatarów przez przeworszczan przypominane jest co roku przy okazji praktykowania archaicznego zwyczaju czynienia rytualnego hałasu apotropeicznego, tj. broniącego przed złymi mocami i odstraszającego złe duchy, za pomocą bębna, w okresie granicznym – przejścia z zimy do wiosny, z Wielkiego Postu do Wielkanocy . W ten sposób, gdy zabieg apotropeiczny skonsolidowany został z wątkiem miejskiej i polskiej narodowej historii, dokonuje się pewnego rodzaju teatralizacja czy inscenizacja podania, która wpływa na jego nieprzerwane i intensywne trwanie.

Katarzyna Ignas
Muzeum w Przeworsku Zespół Pałacowo – Parkowy

Zapraszamy do lektury: http://www.przeworsk.um.gov.pl/…/aktualnos…/04_2019/psr3.pdf