W tym roku mija 130. rocznica powstania Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół” w Przeworsku.
Towarzystwa gimnastyczne – gniazda sokole powstawały na wskutek nadania swobód w Galicji przez cesarza Franciszka Józefa I, po 1860 r. Istniejące stowarzyszenia odgrywały istotną rolę w rozwoju życia narodowego w warunkach braku własnego państwa. Członkowie Towarzystw formowani byli w duchu narodowej idei sokolej – wychowywani na dobrych patriotów, zdrowych i silnych obywateli. Pierwsze gniazdo „Sokoła” powstało w 1867 r. we Lwowie. Idea „Sokoła” rozprzestrzeniała się w całej Galicji i w pozostałych zaborach. W Przeworsku gniazdo utworzone zostało dokładnie 6 sierpnia 1893 r. z inicjatywy mecenasa dra Bolesława Zborowskiego i Jana Mazepy. Gniazdo Przeworsk należało do III Okręgu Rzeszów, Dzielnicy Małopolska. W 1902 r. liczba członków wynosiła 100 osób. Głównym oficjalnym celem „Sokoła” było rozwijanie tężyzny fizycznej, pielęgnowanie gimnastyki: higienicznej, racjonalnej i wychowawczej, uprawianie szermierki, jazdy konnej, pływania, łyżwiarstwa; przeprowadzano zawody i publiczne ćwiczenia. Organizowano również spotkania kulturalne: festyny, zabawy, koncerty, przedstawienia, wycieczki. Pod koniec XIX w. powstał chór męski „Echo”, organizowano wieczornice, przedstawienia, założono bibliotekę i czytelnię. W roku 1910 druhowie z Sokoła przeworskiego wzięli udział w wielkiej uroczystości patriotycznej – Zlocie Grunwaldzkim w Krakowie. W 1912 roku utworzono Sokolą Drużynę Polową, która zajmowała się przede wszystkim nauką i ćwiczeniem musztry, strzelania i obozownictwa. Na rozkaz Komendy Legionu Wschodniego we Lwowie, wyszkolona i umundurowana przeworska drużyna pod wodzą Henryka Bigoszta, 8 września 1914 w ilości osób ok. 150, odjechała do Jasła by połączyć się z Legionem Wschodnim we Lwowie. Po rozwiązaniu Legionu Wschodniego, „drużyniacy” z Przeworska wstąpili do Legionu Zachodniego. Po odzyskaniu niepodległości, przeworski Sokół kontynuował działalność sportową, biorąc udział w zawodach oraz udzielając się w organizacji imprez uroczystości miejskich, państwowych, rocznicowych. Dbano szczególnie o wychowanie patriotyczne młodych ludzi i wpajano im, że służba wojskowa jest obowiązkiem i honorem każdego obywatela. Wszystkie ważniejsze uroczystości państwowe związane z obchodami świąt państwowych, rocznic powstań narodowych, odzyskania niepodległości nie mogły się obyć bez udziału członków Towarzystwa Gimnastycznego „Sokół”.
KI (Na podst. A. Mirkiewicz, Działalność TG Sokół w Przeworsku w latach 1914-1939, Przeworskie Zapiski Historyczne, t. 2/1995.)
Fotografie archiwalne przeworskiego „Sokoła” z okresu międzywojennego zakupione do zbiorów Muzeum w Antykwariat Helios
